بسیج پیشتاز در عرصه علم و فناوری

در گذشته توان و قدرت انسانها در زور و بازو خلاصه می شد، باانقلاب صنعتی این زور و بازو به ماشین ها منتقل شد و قدرت در دست كسانی قرار گرفتكه ابزار و ثروت بیشتری داشتند. اكنون با تغییر و تحولات جدید، قدرت به كسانی منتقلشده كه دانایی، علم، دانش و اطلاعات بیشتری دارند. طبیعی است كه در بخش «مدیریت» همتحولاتی رخ داده است.امروزه بخش مدیریت مانند گذشته نقش یك پاسبان را برعهده نداردكه بخواهد فقط امر و نهی كند و كارمندان را به كار بیشتر وادار نماید. مدیر بهعنوان یك مربی، یك الگو و یك جهت دهنده به سازمان نقش آفرینی می كند. وقتی چنیننقشی به مدیر می رسد، یك سازمان هم مبتنی بر همین تغییر و تحولات باید خودش رامنطبق كند.به جریان انداختن دانش و اطلاعات در درون سازمان، برای تصمیم گیریبهینه و به موقع را می توان مفهوم كلی «مدیریت دانش محور» تعریف كرد. در مدیریتدانش محور، تحقیقات از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است و به تصمیم گیرندگان اینامكان را می دهد كه در زمان مناسب بهترین تصمیم ممكن را برای سازمان خود اتخاذكنند.بسیج به دلیل داشتن نقش های متفاوت در جامعه و شرایط و محیط خاصكاركردی و گستردگی آن در بین اقشار مختلف پیچیدگی هایی را در مدیریت ایجاد می كند. اگر پایه و اساس مدیریت چنین سازمانی بر مطالعات و تحقیقات استوار نباشد، اینسازمان به اهداف مطلوب خود دست نخواهد یافت. با این نگاه انجام امور پژوهشی ومطالعات در درون سازمان بسیج اهمیت زیادی دارد.بحمدالله بسیج یك «سازمان انسان محور» است. وجود هسته هایعلمی انسانی متفاوت در اقشار دانشجویی، دانش آموزی، اساتید، كانونهای علمی و ... ازیك سو و انگیزه های بسیار قوی در بین آنها توانمندی مضاعفی را به بسیج داده است كهمی تواند در خط مقدم «جنبش نرم افزاری و تولید علم» حركت كند.پژوهشكده ارتش 20 میلیونی حول سه محور، كار مطالعاتی وتحقیقاتی انجام می دهد. دسته اول تحقیقات معطوف به حل مسایل سازمانی بسیج است. ازطریق انجام پروژه های تحقیقاتی نارسایی ها و ابهامات سازمان بسیج مرتفع می گردد. رصد نمودن شرایط محیطی جامعه دومین دسته از تحقیقات است.بسیج یك تشكل مردمی است. با مردم ارتباط دارد و وظیفه دارد كه در مواقع نیاز انقلاب و كشور مردم را واردصحنه كند. بر این مبنا برای شناخت عمیق از این محیط مطالعاتی انجام می دهد. حلمسایل و مشكلات كشور محور سومی است كه پژوهشكده در راستای آن مطالعات علمی انجام میدهد.به تعبیر دیگر در سند چشم انداز 20 ساله كشور، جمهوری اسلامیایران در پایان مهلت مقرر در سند باید از نظر علمی و فن آوری به رتبه اول منطقه دستیابد. در این راستا كشور برای رسیدن به این نقطه تلاش همه مردم را می طلبد. طبیعیاست كه بسیجیان باید بیش از سایرین در این امر خطیر نقش داشته باشند و این انتظاریاست كه مقام معظم رهبری از بسیجیان دارند. این نكته ظریف هم در تعریف بسیج و بسیجیآمده است: كسی كه همه استعدادهای خودش را برای پیشرفت كشور در طبق اخلاص می گذارد وبه صحنه می آید، یك بسیجی است. علم و فن آوری علمی هم امروز یكی از همان صحنه هاستو بایستی بسیجی ها بیایند و اعلام حضور كنند.پس یكی از محورهای كاری پژوهشكده ارتش 20 میلیونی حمایت ازبسیجیانی است كه امروز در عرصه «علم و فن آوری علمی» حضور جدی دارند. كارآفرینیبرای محققین بسیجی یكی از عرصه های نویی است كه سازمان بسیج برای محققین وپژوهشگران بسیجی طراحی نموده است. مثل همان هسته های علمی كه نام برده شد. بویژهتشكل بسیج دانشجویی.البته این عرصه از چند زاویه قابل بحث است. اول روحیه خودبسیجی است. روحیه بسیجی، روحیه ای است كه در اوج سختی ها و نارساییها می تواندكارهای بسیار بزرگ و گره های كور و خلأ های متعددی را پر نماید. این روحیه را همگیبه عینه در دوران دفاع مقدس و دوران مقابله با تهاجم فرهنگی شاهد و ناظر بودیم. اینروحیه و تفكر به خواست خدا در دوران «تولید علم و جنبش نرم افزاری» هم ثمراتارزشمندی را برای كشور به ارمغان خواهد آورد.نكته دیگر اینكه، در عرصه علم و پژوهش مقداری نگاه انتفاعیوجود دارد و برخی از پژوهشگران به این عرصه با نگاه درآمدزایی نگاه می كنند. هرجادرآمد بیشتر دارد در آنجا حضور بیشتری پیدا می كنند. حتی اگر در خارج از مرزهایایران باشد به آنجا می روند و دغدغه نیاز كشور را ندارند؟! روحیه و تفكر بسیجی بااین مسئله سازگاری ندارد. چون بسیجی نه نگاه انتفاعی دارد و نه نگاه به بیرونمرزها. دید و نگاهشان دقیقا معطوف به نیازهای اساسی كشور است و بومی سازی فن آوریرا دغدغه اصلی خود می داند.نكته دیگر اینكه، بیشترین چالش امروز پژوهشكده ارتش 20میلیونی در مورد كاربست تحقیقات است و البته در بخش كمك به عرصه علم و فن آوری كشوربا چالش های بیشتری مواجه هستیم. یكی از موانع بزرگ ما به رسمیت نشناختن توان اینپژوهشكده است. عرصه علم و پژوهش در نظام جمهوری اسلامی ایران متولی دارد و بسیج ازمتولیان آن انتظار دارد كه توان علمی پژوهشكده ارتش 20 میلیونی را مورد ارزیابیدقیق قرار دهند و روی توان آن حساب باز كنند و با حمایت خود آن را فعال نگه دارند. در این زمینه بسیج علمی به حمایت های ویژه نیاز دارد. اكنون بسیاری از هسته هایعلمی بسیج بدون حمایت و با كمترین امكانات در سطح كشور فعالیت تحقیقاتی و مطالعاتیمی كنند. اگرچه همین مسئله نیز می تواند نكته مثبتی باشد، ولی وقتی منابع كافی وامكانات خوبی در كشور وجود دارد، چرا محققین دلسوز بسیجی از حداقل امكانات برخوردارنباشند.نكته پایانی اینكه ممكن است مدیران كشور احساس كنند «مدیریتدانش محور» یك موضوع جدید و سختی باشد. نه این طور نیست. نمونه عملی و علمی اینمدیریت «تجربه 8 سال جنگ تحمیلی» است. در دوران دفاع مقدس و اوایل عمر سپاه پاسداران انقلاب اسلامیفضایی حاكم بود كه در این فضا سپاه یك سازمان یادگیرنده بود و جریان دانش و اطلاعاتبدون وجود تكنولوژی امروزی بین تصمیم سازان و تصمیم گیرندگان رد و بدل می شد و تكتك اعضای سپاه و بسیج با همفكری در تصمیم سازی ها مشاركت می نمودند.در جنگ حتی یك رزمنده هم به خودش اجازه می داد نظرش را دربارهفلان طرح عملیاتی به فرمانده اش منتقل كند. از سوی دیگر نمونه های زیادی بود كهوقتی فرماندهی می خواست در مورد یك طرح عملیات جنگی تصمیم بگیرد با فرماندهان ردهپایین تر خود جلسات مشورتی تشكیل می داد. این چیزی است كه در ارتش های كلاسیك دنیاسابقه ندارد و سیستم های نظامی به سیستم های بسته تصمیم گیری معروف است. در رده هایبالا تصمیم گیری می شود و در رده های پایین به اجرا در می آید اما در سپاه اینطورنبود.در دوران 8 سال دفاع مقدس برای طراحی یك عملیات در سطوح مختلفساعتها بحث می شد. این بحث ها از قرارگاه مركزی لشكر شروع می شد و تا فرماندهان ردهپایین لشكر ادامه می یافت. جریانی به وجود می آمد و از این طریق ایده های نورزمندگان به فرماندهان عالی جنگ منتقل می شد. به تعبیری می توان این كار را به اتاقفكر تشبیه كرد. نباید مدیران علم و فن آوری كارها را سخت بگیرند و بگویند «اتاقفكر» ایده غربیهاست و یك دهه پس از دفاع مقدس ملت ایران بدان دست یافته اند. نه اینطور نیست «اتاق فكر» تجربه ای است كه ما ایرانیها هم در دوران انقلاب اسلامی و همدر دوران دفاع مقدس آن را تجربه كردیم و نتیجه خوبی هم برای ملت ایران به ارمغان آورد.